ATF en de gevolgen

 28 december 2020

Betere rijeigenschappen...

Zo, december 2020... Het einde van een raar, vermoeiend maar voor de hobby productief jaar. Zo de blog even teruglezend stond de baan er een jaar geleden toch heel anders bij dan nu. De laatste betrouwbaarheidsdingen aan het oplossen voordat we met het landschap aan de gang gaan.

Een van die dingen is het verbeteren van de rijeigenschappen. Ondanks poetsen, regelmatig zuigen en zo stofvrij mogelijk werken is nu na 2 jaar operatie toch duidelijk te merken dat de rijeigenschappen van een aantal treinen drastisch is verminderd. De stroomopname is op een aantal plekken beroerd en een aantal locs heeft er ook nog 'ns extra veel last van. Na veel rondlezen op beneluxspoor besloten om een test te doen met ATF. Was is ATF?

ATF staat voor Automatic Transmission Fluid en is een vloeistof die wordt gebruikt in automatische versnellingsbakken van auto's en zo. Het goedje is expliciet geen olie en heeft onder andere als eigenschap dat het een geleidende laag achterlaat als je het ergens op smeert. Een aantal mensen op beneluxspoor was er ronduit enthousiast over en ik heb me laten verleiden tot het aanschaffen van een hele liter.

1 liter ATF

Nou had ik al begrepen dat je maar heeeeel weinig nodig hebt voor een modelbaan. Dus, gewapend met een wattenstaafje heb ik op drie plekken op de baan een klein streepje aangebracht. En daarna: rijden!

De eerste rondjes gaat het allemaal nog wat houterig en stoterig maar na 2 rondjes begint er schot in de zaak te komen. Verbluffend! Alle tractievoortuigen rijden voorbeeldig en alle verlichting van de wagons is stabiel brandend. TOP!

Maar dan: er was al gewaarschuwd voor wat tractieverlies doordat het toch een vochtige substantie is die op de baan wordt aangebracht. Nou, dat klopt! Al mijn RE's, BEX, GEX komen de hellingen bijna niet meer op en op de 'rechterkant' van de baan moet ik ze echt gaan helpen. Hmmm, de oplossing voor het één geeft weer een ander probleem.

Na een aantal dagen nadenken over wat te doen, heb ik besloten om:

• Alle gewichten weer uit de wagons te halen, scheelt 10 gram per bak, 70 gram per 7 wagentrein.
• Dan dus voor lief nemen dat op een aantal plekken de baan beter moet worden uitgelegd, want daarvoor had ik nu juist die gewichtjes gedacht
• De helling aan de 'rechterkant' van de baan verlengen zodat het percentage naar beneden gaat en de treinen normaal rijdend bovenkomen.

Het kostte wat werk maar ik ben nu wel heel tevreden. 

Helling aan de rechterkant verkleind: zie de onderstapeling van de staanders

Door de onderstapeling van de staanders en het verlengen van de helling moest die natuurlijk wel verlengd kunnen worden. Dat is gedaan in het intakpunt aan het ondereind van de helling:

Nieuw stuk houtwerk voor hellingverlenging

De helling loopt nu door tot aan het ingangswissel van het onderstation helemaal achterop de foto. Het meegebogen wissel lag vlak en is nu in de helling gelegd. Het spoor aan de linksafslaande tak van het wissel gaat nu na het wissel weer naar beneden en komt voor het 'kruis' weer vlak op de hoogte van het onderstation. Door deze truc is de hellingshoek nu klein genoeg om alle treinen zonder doorslaan naar boven te krijgen, ook de zware GEX.

Verder zijn een aantal sporen 'rechtgetrokken'. Dat kon ook wel omdat ik behoorlijk op safe had gebouwd, maar dan wel resulterend en in wat te strakke bogen na wissels. Door alles wat rechter te leggen is de rijkwaliteit behoorlijk verbeterd.

Rechtgetrokken sporen

Grootste ding om te doen was om na het wissel niet direct een boog te leggen in tegengestelde richting, maar zoveel mogelijk de rails 'meegaand' te leggen, zodat de zijdelingse krachten op de assen en draaistellen minimaal wordt. Dit alles heeft er toe geleid dat de hele baan nu zeer vloeiend rijdt. Ook heb ik nu een behoorlijk aantal gewichtjes over... Ach, al doende leert men...

Dode gewichten

Allen: een goed uiteinde en hopelijk een gezond 2021!

Mangaten

7 december 2020

Mangaten in de baan

Voor het dichtmaken van de baan staat er nog 1 klus op de lijst: het maken van 2 mangaten om van onderaf bij de baan te kunnen. Met alle verkopen van afgelopen zomer is er onder de baan ook heel wat opgeruimd wat nu ook de ruimte geeft om daadwerkelijk onder de baan te kunnen kruipen.

Het koste wel wat moeite... normaliter maak je bij de bouw van de onderbaan meteen ook de mangaten, maar door het verleden van deze baan heb ik dat tot nu toe niet gedaan. Maar a la, samen met mijn oudste zoon was het een klus van een paar uur met daarna nog wat kabels omleggen. Ook is rondom de gaten nog wat verstevigingswerk gedaan zodat de hele constructie niet aan rigiditeit heeft ingeboet. En dit is het resultaat:

Mangat 1

Mangat 1 heeft als enige nadeel de ligger van het ijzeren frame, wat ik niet heb doorgesneden. Daarmee zou de constructie van de baan teveel aan stevigheid inboeten. Ik kan hier trouwens prima bij zo.

Mangat 2

Mangat 2 is wat ruimer van opzet... je kunt er bijna wonen... Hier zijn 2 verstevigingsbalken toegevoegd van de rechtse doorgaande balk naar de linkse doorgaande balk. Ook aan de kant waarvandaan de foto is gemaakt is zo'n balk geplaatst.

Uitzicht op de vloot

 Vanuit dit mangat 2 heb je een mooi uitzicht op de hele rijdende vloot. De BEX is ook volledig rijvaardig nu, met nieuwe BEMO draaistellen. Volledig voorzien van binnenverlichting ook. Daar moeten nog wel wat personen bij en het interieur mag ook nog wel een verfje krijgen.... Voor later.

Met het omleggen van wat kabels kan nu ook het bedienpaneel weer helemaal uitgetrokken worden.

Volledig uitgetrokken bedienpaneel met IB II, programmeerspoor, boosters en rollenbank. Het zwarte doosje is een Loconet hub.

Materieel ombouw en verbetering

6 november 2020

607 ter vervanging van de 613

De trekduw treinen van de RhB hebben nooit met een GE 4/4 II gereden, maar altijd met of een motorwagen ABe 4/4 (501 - 504) of een GE 4/4 I. Om dat op mijn baan ook tot zijn recht te laten komen heb ik de 607 Silvretta aangeschaft en geschikt gemaakt om de rol van de 613 over te nemen.

De 607 Silvretta

Niet alleen is een decoder ingebouwd en zijn alle toeters en bellen toegevoegd, maar ook is een electrische starre koppeling aangebracht.

2 polige electrieke koppeling

Daarvoor moest de loc wel open om wat extra draden te kunnen trekken:

Loc in atelier... extra draden trekken

BDT1721 ombouw op LED

Naast de verbouw en ingebruikname van de 607, is de stuurstand van de trein nu ook omgebouwd op LED verlichting en heb ik er ook maar meteen een goede ESU functiedecoder ingezet. Het ombouwsetje van BEMO is compleet en redelijk eenvoudig in de stuurstand in te bouwen. Omdat ik echter ook verlichting en doorgaande electriek door de trein heb, zit je toch redelijk te stoeien met alle touwtjes...

Wagen met ombouwset

Ombouw start:

Ombouwsetje

Zakje openen en inhoud er uit vissen, inclusief handleiding:

Handleiding

Even solderen om de ombouwset in elkaar te zetten, met een derde handje:

Ombouwsetje in elkaar gesoldeerd en draden er af gehaald.

Dan de oude boel uit de wagen gehaald: lekker kaal

Oude boel er uit

Wat je kunt zien is dat door de hitte van de lampjes de lichtgeleider deels is gesmolten. LED was hard nodig!! In het setje zit een nieuwe lichtgeleider voor de beide onderste lampen.

Nieuwe setje er in, inclusief ESU FD

Nu eerst een functionele test op adres 3: prima! er moet straks nog wel wat omgeprogrammeerd worden om 3+1 verlichting te krijgen, maar de 3 LEDs doen het.

Gesmolten lichtgeleider

In de kap is de lichtgeleider ook deels gesmolten, die zit niet nieuw in de set... dat wordt bestellen.

Wagenkast er weer op, verlichting aangesloten, 150 Ohm weerstand voor de decoder

Als laatste de wagenkast er weer op, de verlichtingsbalk weer aansluiten en conform eis van ESU: een 150 Ohm weerstand tussen blauw en groen om de decoder te kunnen programmeren vanaf mijn Intellibox.

Het omprogrammeren is met wat info van Lokprogrammer software een koud kunstje. De trein rijdt weer zijn diensten op de baan!

NEXT18 decoders in GE 4/4 III

De drie GE 4/4 III's (641, 643 en 647) zijn omgebouwd op NEXT18, zodat ook 3+1 verlichting mogelijk wordt. De ombouwkit wordt geleverd met LEDs, nieuwe lichtgeleiders voor de onderste lampen en een nieuwe centrale printplaat. De decoder kan geen NEM651 meer zijn, dat is jammer, die gaan in de verkoop. Ze worden vervangen door NEXT18 decoders van ESU. Niet goedkoop, maar de uitstraling van de locs wordt zo wel veel beter vind ik:

Front:

En sluit:

EWIV draaistelombouw

De EW IV rijtuigen van D+R had ik in mijn vorige post al van BEMO assen voorzien. Dat gaf toch nog geenszins een bevredigend resultaat:

- Regelmatig ontsporingen

- Koppelingen die niet matchen met BEMO

- Veergedrag van de koppeling naar de middenstand die niet goed genoeg is

Daarom maar besloten om te beginnen om deze mooie rijtuigen van BEMO draaistellen te voorzien, inclusief de koppelingen via de draaistellen te laten lopen. Dat is normaal bij BEMO, zou bij D+R ook moeten werken. Maar welke draaistellen dan?

Onderzoek gaf aan dat de EW IV rijtuigen met SIG'90 draaistellen zijn uitgerust, die (niet) toevallig ook onder de eerste GEX rijtuigen zitten en onder de NEVA RETICA stuurstanden. BEMO heeft die draaistellen dus gewoon!

Mooi, besteld, ff wachten, leveren en nu de eerste ombouw van 2 rijtuigen uitgevoerd. De A en B van het stamnet zijn nu omgebouwd:

EW IV op de kop, draaistellen en koppelingen verwijderd

Draaistel van BEMO, assen omgezet, stroom geleiders afgezaagd:

Draaistellen BEMO. Bij de linker is de stroomgeleider al afgezaagd

Draaistellen gemonteerd, inclusief de starre koppelingen van BEMO om in de trein 'in te passen'

Draaistellen er onder

Stand van zaken is, dat de B top functioneert nu. De A heeft alsnog wat issues waar ik nog even goed naar moet kijken. Kan te maken hebben met de zware trein, kan ook te maken hebben met het niet helemaal in balans zijn van de wagenkast... Wordt vervolgd!

Omkasten en koppelingen

8 oktober 2020

Start van de scenery

Ik zou met een maat een weekie naar Zwitserland... maar ja, door de Coronamaatregelen ging dat niet door. Wel een week vrij en in die week nu aan de klus:

Bekleding van de baan, deel 1

Ben begonnen met het omhullen van het frame met plaatjes 4 mm MDF. Alles zit met snappers vast, dus alles kan in nood er zo afgehaald worden:

Snapper magneetje

De beplating 'hangt' op het onderste frame met een kunststof hoek'ijzertje' en de MDF opplakstrips:

Hangconstructie beplating

Het is zo stabiel genoeg en toch ook makkelijk er af te halen.

Helemaal bekleed...

Bij Stugl Stuls heb ik geen snappers gebruikt, maar het MDF met twee houtjes aan het frame geschroefd. Dat hoeft er in principe nooit meer af. De kopse kant bestaat uit 3 grote delen, allen met snappers vastgezet en het 'raampje' kan nog apart losgehaald worden:

Raampje

Achter dat raam verschuilen de verschillende helix niveaus. Het raampje komt iets naar buiten, omdat het onderste spoor net over de rand van de baan is gebouwd. Ach ja....

Na het bouwen de eerste verflaag er op:

1e laag verf er op

Dat moet nu ff drogen...

Koppelingen en gewichten

Nu de meeste reizigerstreinen op lengte zijn en met 7 bakken de baan rondrijden komt er ook wel een issue boven tafel. Naar boven rijden met uitgetrokken koppelingen gaat prima, maar de heuvel af is toch lastig. Als ik een D wagen voor in de trein zet wordt die uit de rails gedrukt door het gewicht van de 6 achterliggende wagens en ook de koppelingen worden ingedrukt wat met alle luchtslangen en vooral de UIC stekker gemonteerd tot ontsporingen leidt. Ook de Rhb Historic trein heeft daar extreem veel last veel, vooral omdat daar de draaistellen heel ver naar binnen staan en de appendages zo relatief grote slagen maken als je 'de bocht omgaat'.

Het probleem ga ik 2 zijdig aanpakken: Alle wagens worden voorzien van 2 x 5 gr gewicht zo dicht mogelijk bij/op de draaistellen en ik ga de BEMO 'kortkoppelingen' installeren op de vaste treinen. Het zijn niet echt kortkoppelingen maar ze maken van een trein wel een vaste eenheid.

gewichtjes

De gewichtjes zijn autowiel balans gewichtjes. Ze worden verkocht op strips met 5 en 10 gr stukjes. De 10 gr stukjes kunnen in de D wagens op de vloer. De 5 gr stukjes gaan onder de wagens. Ik ga ze nog wel even een kwastje geven om het glimmende metaal niet zichtbaar te laten zijn.

In de EW IV rijtuigen van D+R is zoveel ruimte in de kopse kant van de bak dat de gewichten daar gewoon op het draaistel gemonteerd kunnen worden.

Wordt vervolgd..

Verlichting

Ook met verlichting in de treinen bezig geweest. De ABe 4/4 501 heeft een lichtstrip van Schönwitz gekregen, en ook de BEX stam is nu compleet verlicht:

Verlichte BEX

Het ziet er mooi uit een het staat ook goed op de rails. Nu alleen nog goed rijdend krijgen. D+R heeft koppelingen die snel los gaan en de assen... die moet ik vervangen of compleet andere draaistellen er onder.

Een nieuwe herfst

 20 september 2020

Tijdperk en materieelpositie

3+1 verlichting in de verbouwde 621

De zomer is bijna voorbij... een nieuwe herfst en dus weer modelbouwseizoen! Maar, deze rare coronatijd heeft me in de zomer toch ook veel hobbytijd 'gekost'. Toen we hier terugkwamen van vakantie en ik op Marktplaats en Ebay aan het snorren was viel me op dat er bijna geen 2e hands spullen meer te koop waren. Met het besluit om al mijn H0 spullen te verkopen ben ik de afgelopen maanden bezig geweest om al mijn NS en DB spullen en rails te verkopen. Wat nu nog resteert is een redelijke verzameling Roco Line wissels... voor de liefhebber.

Die verkoop gaf me de ruimte om ook het besluit om deze baan zo rond het jaar 2000 te laten spelen ook invulling te geven. De eerste 'groene' H0m 611 landquart loc is ondertussen verkocht en de 619 en 702 gaan ook na een grondige onderhoudsbeurt. De 501 in oud rood is op de baan ook vervangen door een nieuwe 501.

Maar dat vervangen door nieuw en soms 2e hands is ook niet helemaal vlekkeloos gegaan. BEMO locs willen nog wel ns uitgeleverd worden zonder of met de verkeerde 'zurüstbeutel', of zoals bij mijn nieuwe TM 2/2 met een as die allesbehalve goed functioneert. Rapelleren bij leverancier of BEMO zelf is meestal vruchteloos en dan zit er niets anders op dan reserveonderdelen bestellen.... 

Ok, maar dan toch:

TM 2/2 21 tijdperk V, nog af te maken

Nieuw in dit theater: TM 2/2 met next18 decoder... 1 as is niet goed en er moeten nog onderdelen bij... maar och wat een leuk ding, ideaal om straks mee te spelen op de Inglenook

ABe 4/4 501 Tijdperk V

De 501, nu nieuw, met binnenverlichting van Schönwitz, per 15 te koop, ideale lengte voor H0m en niet te duur. Moet nog stuurstand bijkomen, de 1721 is er al. Welke is er nog?

GE 4/6 353: museumloc

De GE 4/6 kon ik van Jan Bennink overnemen. Prachtig ding en met een powerpack overal prima rijdend

Salonwagens met bagagewagon als museumtrein

De salonwagens van Glacier Express 75 jaar horen officieel net wat later in de tijd, maar ze waren operationeel vanaf 1998... past dan prima in het tijdperk. Ze zijn prachtig maar licht van gewicht en met alle appendages er aan haken ze in bogen op een neerwaartse helling nog in elkaar. Oplossing is er, nog wel even maken.

De 605 Silvretta ook met nieuw binnenwerk en 3+1 verlichting: prachtig!

De 605 moet eigenlijk nog een ander dak krijgen. Deze enkelbeens stroomafnemers kwamen pas vanaf 2008 en dat is me wat te nieuw.

Bernina Express EW IV van D+R

Deze zomer ook een lange zoektocht gehad naar alle 7 wagens voor de Bernina Express met EW IV wagens. Worden en werden gemaakt door D+R. Een aantal versies hebben binnenverlichting (dus ook met stroomafnemers op de assen). De zoektocht is succesvol afgesloten: B2493, B2494, B2495, B2496, BD2475, A1274 en A1275 geven een voorbeeld georiënteerde trein van 2B, 1BD, 2A, 2B. Ook hierin Schönwitz binnenverlichting met doorgaande bekabeling. 

6 rijtuigen op hun rug.....

De verlichting werkt, maar een aantal rijtuigen rijdt ronduit beroerd door wielen die tegen de onderkant van de bak schuren met ontsporingen en hangende trein op de helling tot gevolg. Proefrit nog niet geslaagd: er is nog werk aan de winkel. D+R heeft allemaal verschillende draaistelconfiguraties gebruikt en de ene is veel beter dan de andere...

EW IV stamnet 1e Klas

Natuurlijk mogen ook de stamnet lange EW IV's dan niet missen. Niet te krijgen in de oudere rode kleur maar alleen in 'neurot'. Nou ja, daar maar doorheen kijken. Lichtbalk zit er in, nog niet aangesloten op een doorgaande verlichting van de trein.

EW IV stamnet 2e klas

Deze 2 rijden top moet ik zeggen.... Laatste bouwserie van D+R net als een paar van de BEX rijtuigen....

628 met 5 pool motor

Nog een nieuwe ster: de 628 S-chanf. Nog wel met de oude 5 pool configuratie, maar prima ding. Uit dezelfde serie is ook de 619 Samedan binnengekomen.

Glacier Express

En de Glacier Express is nu compleet, met 2 FO panorama's, 1 BVZ panorama, een 2e klas FO, 1e klas RhB A1255, 2e klas BVZ en Gourmino in de juiste paarse kleur. Wat een mooi samengeraapt zooitje. In 2008 werd dat allemaal strak met de vaste configuratie van 5 panorama's en een keukenbak...

RE compleet!

En als laatste een foto van één van de twee RE stammen. Ze zijn compleet met EWI, EWII, EWIV en een bagagerijtuig in een 7 stam.... 

De eerste trein

22 mei 2020

De eerste trein uit Berasur (2)

Het is zover. Maanden van bouwen en nu de eerste testrit:

En dan ook maar meteen de tweede:

Mooie mijlpaal....

25 mei 2020

En daarna een paar dagen later het eerste rondje kunnen rijden:

De toestand nu, is dat de hele baan fysiek rijdt. Alle bezetmelders zijn geadministreerd, de wisselmotoren zijn goed genummerd. Nu alles in koploper invoeren en de kamer opruimen. Het bouwafval moet even weg, voordat ik verder ga met de bouw. Ook een todo list in elkaar gezet voor de volgende stappen.

Motoren, bezetmelding, draad....

20 mei 2020

Sturen en melden

Na het maken van het klooiterrein met als laatste nog het aanbrengen van een frontplaat kwamen de laatste rail voor Berasur binnen. Na het leggen van de laatste rails kon de volgende fase starten: het omdraaien van de platen (3 stuks) en het invullen van de electronica en de stuur en meld infrastructuur:
Wissels worden gestuurd, bezet wordt gemeld.
Beproefd concept doorgevoerd:

• Tortoise wisselmotoren met 1.0 mm verenstaal stellers
• BMD16N-SD bezetmelders (eigen product natuurlijk)
• Viesmmann 5213 schakeldecoders
• Veel draad

Van alles nog genoeg in huis na het afbreken van de H0 baan, dus gaan:

Wisselmotoren eronder

2 wisselmotoren konden niet rechtstreeks onder het wissel in verband met de stijgspiraal eronder en moesten dus 'opzij' worden ingebouwd. Een steldraad onder de plaat verbindt motor met wisselsteller:

Wisselmotor 'aan de kant'

En daarna alle componenten verbonden. Decoder eronder, BMD16N-SD er onder en maar draden trekken:

kabelboompje compleet

Dit voor alle drie gedaan... en nu op de baan aansluiten.

Als laatste nog een fotootje van het klooiterrein met mooie afsluiting:

Klooiterrein klaar, wachten op de dienst....